 |
| Το αρχοντικό των Manno στην Nyaregyhaza |
Dr Gyorgy Antal Dioszegi
Τα ελληνικά μνημεία της πόλης Nyaregyhaza του νομού Πέστης σχετίζονται με την ελληνική οικογένεια Μάνου (Manno) από τα Μπίτολα (Μοναστήρι), με κυριότερο δείγμα το αρχοντικό, που κτίστηκε το 1844 και πέρασε στην ιδιοκτησία τους το 1871 (ανοικοδομείται το έτος 1910).
Ο Στέφανος Μάνου (Manno Istvan 1883-1963) κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε τριάμισι χρόνια στο ιταλικό και το σερβικό μέτωπο. Για τον ηρωισμό του τιμήθηκε με τη διάκριση Signum Laudis. Μετά την επιστροφή του στην πόλη ασχολείται με τη γεωργία.
Οι τάφοι των Manno απαντούνται έως και σήμερα στη Nyaregyhaza, όπως μ.ά. εκείνο του Στεφάνου Μάνου και της συζύγου του Katalin Csery (1 Μαρτίου 1887-8 Απριλίου 1967).
Διάφορα μέλη και συγγενείς αυτής της οικογένειας από το τελευταίο τρίτο του 19ου αι. και μετά, είχαν μεγάλες επιτυχίες στον χώρο του αθλητισμού: η σύζυγος του Στ. Μάνου, Katalin Csery για παράδειγμα υπήρξε 11 φορές πρωταθλήτρια του τέννις στην Ουγγαρία (αποχώρησε το 1911). Στο ουγγρικό πρωτάθλημα γυναικών του 1909 συνέβη ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον γεγονός: αντίπαλος της ήταν η Gabriella Szerviczky (1883-1963) από το Tokaj, μέλος του Lawn Tenisz Club Βουδαπέστης και απόγονος της παλιάς ελληνικής οικογένειας ευγενών Παπαδήμου από τα Σέρβια, η οποία -προς μεγάλη έκπληξη όλων- τελικά κατάφερε να κατακτήσει το Ουγγρικό Πρωτάθλημα.
Η πιο σημαντική περίοδος στην ιστορία της οικογένειας Manno είναι ο 19ος αιώνας, η λεγόμενη Εποχή των Μεταρρυθμίσεων.
Σχετικά με τις ελληνικές εμπορικές οικογένειες της Πέστης, όπως οι Lyka, Dumcsa, Manno, Nako, Szacellary κ.α πρέπει να αναφερθεί ότι το ελληνικό στοιχείο ριζώθηκε στην Ουγγαρία κατά την Εποχή των Μεταρρυθμίσεων. Κυριότερος εκπρόσωπος τους ήταν ο βιεννέζος τραπεζίτης Γεώργιος Σίνας, φίλος και μέγας χορηγός των επιχειρήσεων του Istvan Szechenyi.
Κατά την κρίση μου, οι Manno ανήκαν στις σημαντικότερες ελληνικές οικογένειες της τότε Ουγγαρίας. Ο εκ Μπιτολίων έμπορος Δημήτριος Μάνου (Manno Demeter, 1757-1815) το 1802 αγοράζει σπίτι στην Πέστη καθώς ιδρύει τον εμπορικό οίκο Manno.
Ο γιος του Στέφανος (Manno Istvan, 1811-1888) ως επιτυχημένος έμπορος και πατριώτης, μαζί με άλλους Έλληνες της Πέστης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο την εποχή εκείνη. Ο κόμης Istvan Szechenyi συνέβαλε επίσης και στην ίδρυση Εμπορικής Τράπεζας: αναγνώρισε ότι η δημιουργία της εθνικής οικονομίας και συναλλαγών απαιτεί μια ξεχωριστή ουγγρική τράπεζα. Το 1841 η Ουγγρική Εμπορική Τράπεζα Πέστης είχε διάφορους Έλληνες μέλη, όπως οι Demeter Dumtsa, Gyorgy Takatsy-Berzai, Konsztantin Vranyi, Demeter Cziko. Ο Στέφανος Μάννου (1811-1888) υπήρξε διευθυντής της τράπεζας εκείνης και ήταν ένας από τους βασικότερους οικονομικούς συμβούλους του Lajos Kossuth. Το 1847 τέλεσε εμπορικός εκπρόσωπος στο Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο Πέστης, καθώς εργάστηκε και ως πρόεδρος του Συμβουλίου Ορφανοτροφείων. Εδώ αξίζει να αναφερθεί και η Εταιρεία Ιππήλατων Σιδηροδρόμων Βουδαπέστης, που ιδρύθηκε το 1865. Στο ιδρυτικό συμβούλιο αποφασίστηκε να μετονομαστεί ''Δημόσιοι Σιδηρόδρομοι Πέστης ΑΕ'', στο διοικητικό συμβούλιο της οποίας ήταν μέλος και ο Στέφανος Μάνου. Σύμφωνα με τον φορολογικό κατάλογο του έτους 1873 ο ίδιος υπήρξε από τους κυριότερους φορολογούμενους πολίτες με 4811 φιορίνια. Με τον θάνατο του Στ. Μάνου ο εμπορικός οίκος Manno έπαψε να λειτουργεί. Στα Αρχεία του Δήμου Βουδαπέστης, στο τμήμα επίσημων νομικών εγγράφων βρίσκεται η πλούσια συλλογή από τα αρχεία του εμπορικού οίκου Manno (οι ισολογισμοί εκπροσωπούν το σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης από τη χρονιά 1836).
 |
Αγγελτήριο θανάτου της Manno Zsofia (Μάνου Σοφία),
αδερφής του Στεφάνου Μάνου. Ιδωτική συλλογή.
Πηγή φωτο: εδώ
|
Όσον αφορά τους Έλληνες της Ουγγαρίας, η εξερεύνηση και η παρουσίαση της πραγματικότητας θα έπρεπε να γίνει με γνώμονα τα λόγια της Marta Nagy από το 1988: ''Για τους Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στην Ουγγαρία το 18ο αιώνα η χώρα αποτελούσε ξενιτιά. Προσπαθούσαν να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, μην ξεχνώντας όμως την ελληνική τους καταγωγή: καλλιεργούσαν τη μητρική τους γλώσσα, την θρησκεία και τις παραδόσεις τους με την έκδοση και συλλογή ελληνικών βιβλίων και τη διατήρηση σχολείων. Η εμμονή στην αρχαία ορθόδοξη πίστη -πιο δυνατή ίσως και από τη γλώσσα- βασιζόταν στην αίσθηση της ιστορικής συνέχειας και της εδαφικής ενότητας, δηλαδή στο ότι ανήκουν στο ίδιο έθνος: ένιωθαν βαθιά ταύτιση με τον τουρκοκρατούμενο Ελληνισμό και τους διασπαρμένους -όπου γης- ομογενείς τους. Έτσι η κάθε εκκλησιαστική κοινότητα γι' αυτούς ήταν περισσότερο από εκκλησίασμα, ήταν σύμβολο της πατρίδας''. Τα παραπάνω επαληθεύονται και από τις τύχες των μελών της οικογένειας Manno, διότι αρκετοί από αυτούς κράτησαν την ορθόδοξη πίστη ακόμη και κατά τον 20ο αιώνα. Σε μια από τις μονογραφίες της η Vera Bacskai μας αναφέρει κι ένα έγγραφο της εποχής όπου οι Sandor και Istvan (Στέφανος) Manno αποκαλούνται ως ''οι Έλληνες δίδυμοι''. Ο Sandor Manno διατηρούσε στενή φιλία με μια Ελληνίδα ευγενή, με την οποία συζούσε στο δήμο Jakfalva κατά το μεσοπόλεμο. Η οικογένεια Μάνου τον Sandor τον φώναζε ''Ξάντη'', όνομα το οποίο κατά την κρίση μου προέρχεται από την ελληνική μορφή του ονόματος του, το Αλέξανδρος.
Ο Pal Sacellary γράφει ότι, από τις ελληνικές οικογένειες που το 1802 υπέγραψαν το καταστατικό της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Πέστης, τη δεκαετία του 1920 ήταν μέλη ακόμη οι εξής: Agoraszto, Armenuly, Bazdeka, Balassa, Constantin, Dora, Haris, Koperly, Lyka, Malaky, Manno, Milos, Oeconom, Sacellary, Takatsy, Tomory, Zicco. (Εδώ να σημειωθεί ότι από το 1940 μέλος της κοινότητας ήταν κι ο Istvan Manno, γαιοκτήμονας από το Nyaregyhaz.)
 |
| Τάφοι των Manno στην Nyaregyhaza |
Οι τελετές των κηδειών τους έγιναν επίσης σύμφωνα με το ελληνορθόδοξο τυπικό: ο Janos (Ιωάννης) Manno απεβίωσε στα 45 του στην Πέστη το 1847, η κηδεία του έγινε στο νεκροταφείο της λεωφόρου Vaci στις 10 Σεπτεμβρίου, η αδερφή του Στεφάνου, Zsofia Manno (Σοφία Μάνου) πέθανε τον Ιούλιο του 1876 και κηδεύτηκε σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη, ο Istvan Manno (Στ. Μάνου) απεβίωσε στις 29 Ιανουαρίου 1888 σε ηλικία 76 χρονών (κατοικούσε στην οδό Kiraly 57), ενώ ο Szilard Manno πέθανε στα 44 του στις 19 Σεπτεμβρίου 1888, και οι δυο τους κηδεύτηκαν στο νεκροταφείο της λεωφόρου Fiumei. Ο Dr Sandor Manno απεβίωσε στις 12 Σεπτεμβρίου 1970 στη Βουδαπέστη σε ηλικία 59 ετών, και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο Farkasreti, ο Istvan Manno πέθανε σε ηλικία 66 χρονών το 1978, κι ενώ το μνημόσυνο τελέστηκε ''στον ουγγρικό ορθόδοξο ιερό ναό της Παναγίας στην πλατεία Petofi σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό'' ο ίδιος κηδεύτηκε στο Nyaregyhaz.
Η παράδοση υποχρεώνει! Στο ελληνικό μνημείο απέναντι από τον ελληνορθόδοξο Ιερό Ναό της πλατείας Petofi στις 23 Μαρτίου 2013 έγινε κατάθεση στεφάνων προς μνήμη της Επανάστασης του '21. Στην εκδήλωση πήραν μέρος μεταξύ άλλων, ο Έλληνας και ο Κύπριος πρέσβης, εκπρόσωποι των ελληνικών αυτοδιοικήσεων και συλλόγων της Ουγγαρίας, ο Έλληνας μητροπολίτης της Βιέννης με ιερείς της ελληνικής κοινότητας της Βουδαπέστης, ενώ ανάμεσα στους απευθείας απογόνους των παλαιών ελληνικών οικογενειών Lyka, Haris και Παπαδήμος-Szerviczky, ήταν και ο μηχανικός ανάπτυξης Sandor Manno.
Πηγή: Περιοδικό ''Ελληνισμός''
Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας
Τεύχος Μαϊου 2013
Για τεκμηρίωση βλ. εδώ, σελ. 20-21.
Σχετικές αναρτήσεις
~ Ελληνικά μνημεία των οικογενειών Malaky και Manno στο Ferencvaros της Πέστης
~ Μάνου Ζήση (Mano Zisi)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.